Kurbanımız "Kurban" Oluyor mu?

Bir Kurban Bayramı daha yaklaşıyor. Mali bir ibadet olan bu bayramın kendimiz, ailemiz, devletimiz için hayırlara vesile olmasını Yüce Rabbimizden niyaz ederiz.

Ülkemizin terör belasıyla mücadele ettiği şu günlerde, kestiğimiz kurbanların bu mücadelede şehitlerimizin kanlarına kefaret olmasını temenni ederiz.

Nasıl ki Namaz, Oruç, Hacc ve Zekat vb. gibi ibadetlerde bir takım şartları yerine getiriyorsak, Kurban ibadetinde de yerine getirmemiz gereken şartlar bulunmaktadır..

Bu şartlar fıkıh kitaplarımızda ayrıntılı olarak anlatıldığı için burada o konuya girmeyeceğiz.

Bu yazıda özellikle değineceğimiz konu Kurban ibadetinde ülkemizde maalesef pek fazla dikkat edilmeyen bir husus üzerine olacaktır.

Bilindiği üzere kurban olabilecek hayvanlar; koyun, keçi, sığır, manda ve devedir. Ancak bu hayvanlar arasında da belirli bir yaş sınırlaması getirilmiştir. Bu yaş sınırı “seniyy” kavramıyla ifade edilmiştir.

Konuyla ilgili hadis-i şerif şu şeklidedir:

“Müsinne’den (yaş sınırına uygun olan) başkasını kesmeyin. Ancak size (böylesini) bulmak güç gelirse, bu takdirde koyun türünden ceza’ (yaşına basmamış olan) olanı kesin.”[1]

Peki Mezheplere göre kurbanlık hayvanlarda yaş sınırı nedir, tabloda gösterelim:[2]

	Hanefi	Şafii	Hanbeli	Maliki
Koyun	1 yaşını tamamlamış, Gösterişli olursa 6 aydan sonra da kesilebilir	1 yaşını tamamlamış veya ön dişleri düşmüş olmalıdır	1 yaşını tamamlamış, Gösterişli olursa 6 aydan sonra da kesilebilir	1 yaşını tamamlamış
Keçi	1 yaşını tamamlamış	2 yaşını tamamlamış	1 yaşını tamamlamış	1 yaş 1 ay
Sığır	2 yaşını tamamlamış	2 yaşını tamamlamış	2 yaşını tamamlamış	3 yaşını tamamlamış
Manda	2 yaşını tamamlamış	2 yaşını tamamlamış	2 yaşını tamamlamış	3 yaşını tamamlamış
Deve	5 yaşını tamamlamış	5 yaşını tamamlamış	5 yaşını tamamlamış	5 yaşını tamamlamış

Tabloda görüldüğü üzere “Sığır” cinsinden kesilecek kurbanlarda Hanefi, Şafii ve Hanbeli Mezhebine göre 2 yaşını doldurup 3 yaşından gün almaları, Maliki mezhebine göre de 3 yaşını doldurup 4 yaşından gün almaları gerekir. Hiçbir mezhebe göre 2 yaşın altında olan sığırların kurban edilmesi caiz görülmemiştir.

Burada şunu da söylemek gerekir ki Hayrettin Karaman hoca, koyunda olduğu gibi (1 yaşın altında olduğu halde kilosuna bakarak 6 aydan büyükler kesilebilir) hükmüne kıyasla, Sığır cinsinde de 2 yaşından küçük sığırların ağırlık ve kiloları yerindeyse kurban edileceğini söylemektedir. (http://www.hayrettinkaraman.net/makale/0500.htm)

Fıkıh Usulünde Karaman hoca da şu maddeyi çok iyi bilir ki; “Mevrid-i Nass’da ictihada mesağ yoktur”

Yani bir husus Kur’an ve Sünnette açık açık bildirilmişse o konuda artık bir yoruma gitmek, ictihadda bulunmak mümkün değildir.

Bu hususda da Hz. Peygamber’in “Müsinne’den (yaş sınırına uygun olan) başkasını kesmeyin. Ancak size (böylesini) bulmak güç gelirse, bu takdirde koyun türünden ceza’ (yaşına basmamış olan) olanı kesin” hadisi bu konuda herhangi bir ictihadda bulunmayı engeller niteliktedir. Hadis-i şeriften anladığımıza göre yaşından küçük olanların kesilmesinde sadece Koyun’a ruhsat verilmiş, diğerlerinde müsinne olması şart koşulmuştur.

Muteber hadis kitaplarında geçen bu lafızlara göre ve mezhep imamlarının ictihadlarına göre müsinne olmayan, yani iki yaşını doldurmamış (Maliki mezhebine göre 3 yaşını doldurmamış) sığırların kurban edilmesinde böyle bir hadis-i şerif varken, kıyas yoluna giderek 2 yaşın altındakilerin de kurban edileceğini söylemenin hiçbir fıkıh kitabında yeri yoktur.

Fetava’l-Ezher’de de Kurban hayvanlarının belirlenen yaşının “tevkifî” Hz. Peygamber (asm) tarafından tespit edilmiş olduğundan, bu konuda farklı yorumlara yer olmadığı belirtilmiştir. (bk. Fetava’l-Ezher-Şamile- 1/79)

Peki büyükbaş hayvanın kapak atma diye de tabir edilen 2 yaşını doldurduğunu nasıl anlayabiliriz?

Bunu anlamada çeşitli metotlar olsa da en kolay, anlaşılır ve doğruya en yakın olanı dişlerine bakmaktır.

Aşağıda resimlerde de göstereceğimiz üzere 2 yaşını doldurmamış bir sığırın ön dişleri tabiri caizse inci gibi diyebileceğimiz şekilde aynı seviyededir. Aşağıdaki resimler maalesef bir kurban bayramı sonrasında çekilen resimlerdir. Bu hayvan sahiplerinin kurbanlarının kabul olduğunu söylemek ne yazık ki mümkün değildir.

2 yaşını dolduran bir hayvanın alameti ön dişlerinin halk arasında “Tavşan diş” diye tabir edildiği şekliyle ön iki dişin diğerlerinden büyük olmasıdır. Resimlerde görebiliriz:

2 yaşından sonra her bir yaşını doldurduğunda ise tavşan diş dediğimiz ön iki büyük dişin her iki tarafına birer tane gelmesiyle birer yaşını doldurmuş olur. Aşağıdaki resimler 3 yaşını doldurmuş olanlardır:

6 yaşından itibaren de dişlerin aşınması, diş etlerinin çekilmesi ve seyrekleşmesine bakılarak tahminler yapılabilir.

(Ön iki 

Yaşını doldurmuş, kurban olabilecek bir hayvan ile, yaşını doldurmamış, kurban olarak kesilmesi caiz olmayan hayvanın yanyana görüntüsü:



Şimdiden hayırlı bayramlar.

---

[1] Müslim, “Edâhî” 13; Ebû Dâvûd, “Dahâyâ” 5; Nesâî, “Dahâyâ” 13; İbn Mâce, “Edâhî” 7; Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 312, 327.

[2] Kaynaklar: Serahsî, el-Mebsût, XII, 14; Meydânî, el-Lübâb, III, 235; Merdâvî, el-İnsâf, IV, 75; Affâne, el-Mufassal, 55., Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, VI, 129. Kâdîhan, el-Hâniyye, III, 348. Beğavî, et-Tehzîb, VIII, 39. Merğînânî, el-Hidâye, IV, 357; Mevsılî, el-İhtiyâr, V, 494; Molla Hüsrev, Dürer, I, 269; Ebû Zeyd el-Kayrevanî, en-Nevâdîr ve’z-Ziyâdât , IV, 318-319. İbn Kudâme, el-Kâfî, II, 487; Buhûtî, Şerhu Münteha el-İrâdât, II, 598- 599; Samirî, Müstev’ibe, I,557. Şirbinî, Muğni’l-Muhtâc,IV, 379; Nevevî, Ravzatu’t-Tâlibîn, II, 462; Gazâlî, el-Vecîz fî Fıkhi İmamı Şâfiî, II, 211; el-Firuzâbâdî, el-Mühezzeb, I, 433.